Jak słuchać, by słyszeć i zrozumieć?
Niekiedy znajdujesz się w takiej sytuacji, kiedy odnosisz wrażenie, że twój przyjaciel, partner, dziecko, czy inna ważna osoba nie jest zadowolona z rozmowy z tobą. Czuje się pominięta i zlekceważona. Ty zastanawiasz się wtedy, o co jej tak naprawdę chodzi; dlaczego nie jest w stanie przyjąć twojego punktu widzenia? Odpowiedź może nie być wcale tak skomplikowana, jak ci się wydaje - zapewne nie potrafisz prawidłowo słuchać.
Pierwszym krokiem do nauczenia się słuchania drugiej osoby jest to, by dowiedzieć się, na czym tak naprawdę polega słuchanie. Przede wszystkim musisz wiedzieć, że słuchanie jest umiejętnością nabytą, którą trzeba stale doskonalić poprzez praktyczne ćwiczenia. Zatem, jeśli nigdy wcześniej nie ćwiczyłeś prawidłowego słuchania, to nic dziwnego, że nie masz takich umiejętności. Nie masz jednak czym się przejmować, bo trening czyni mistrza.
Wiedząc, że nie ma zwycięstwa bez właściwego, systematycznego i trudnego treningu, przygotuj się na wzloty i upadki podczas nauki prawdziwego słuchania. Najpierw zauważ, czym różni się prawdziwe słuchanie od tego udawanego. Być może, jak większość ludzi zakładasz, że potrafisz dobrze słuchać, ale wbrew pozorom dobre słuchanie jest naprawdę trudnym zadaniem i wymaga od ciebie absolutnego skupienia się na drugiej osobie.
Możesz przecież słyszeć, ale przy tym nie słuchać. Co z tego, że słuchasz, co mówi twój rozmówca, skoro myślisz w tym czasie o tym, jak świetnie bawiłeś się poprzedniego wieczora na imprezie u znajomych? Albo starasz się siłowo zapamiętać każdy szczegół z tego, co słyszysz, by twój kolega miał pewność, że go rzeczywiście wysłuchałeś?
Prawdziwe słuchanie polega na tym, by bez reszty poddać się chęci zrozumienia tego, co ktoś tobie mówi, a także tego, czego ten ktoś w danej chwili potrzebuje, co myśli i czuje. Właśnie dlatego prawdziwe słuchanie to umiejętność trudna do nauczenia. Słuchając prawdziwie musisz odsunąć na bok swoje problemy i poglądy, byś mógł naprawdę słyszeć. Łatwiej jest słuchać, nie skupiając się tylko i wyłącznie na tym, co ktoś mówi i układać w tym czasie to, co ewentualnie odpowiesz. W takim wypadku nie możesz siebie nazwać człowiekiem, który umie słuchać prawdziwie, lecz takim co słucha pseudo prawdziwie.
Każdy z nas czasami nie słucha z pełnym zaangażowaniem, bo przecież jesteśmy tylko zwykłymi ludźmi. Słuchając kogoś, możesz być akurat bardzo senny, zmęczony, zmartwiony i po prostu nie możesz tego zrobić z powodu różnego rodzaju zakłóceń. To całkowicie naturalne.
Pomimo to, możesz jednak spróbować lepiej słyszeć bez względu na okoliczności. Porozmawiaj sam ze sobą i przeanalizuj, co tak konkretnie przeszkadza ci w słuchaniu? Czy to, że jesteś rozkojarzony, czy może masz trudności w rozmawianiu na określone tematy, np. dotyczące polityki, religii, czy systemu wartości, które budzą najwięcej kontrowersji. Pomyśl, co możesz zmienić w sobie, by wysłuchać kogoś tak naprawdę, pomimo tego że kompletnie się z nim nie zgadzasz. W takiej sytuacji spróbuj wczuć się w to, co mówi twój rozmówca. Umiejętność prawdziwego słuchania łączy się z empatią. Spróbuj poczuć to, co czuje ten, z którym rozmawiasz. Zastanów się, czy ty sam byś chciał, żeby ktoś inny obraził cię tylko dlatego, że masz inne poglądy niż on sam? Na pewno nie. Stawiając się w czyjejś sytuacji, jesteś w stanie lepiej go zrozumieć i wysłuchać.
Jeśli chcesz dobrze słuchać, zapomnij o wszystkich przeszkodach, które do tej pory stosowałeś. Nie udzielaj rad, nie myśl, że lepiej wiesz, co jest dobre dla kogoś, nie snuj marzeń podczas gdy ktoś mówi do ciebie, nie przerywaj, nie docinaj, nie porównuj i nie osądzaj. Staraj się nie myśleć podczas słuchania o tym, co odpowiesz na wypowiedź drugiej strony.
Słuchając bądź nie tylko wnikliwy, ale też aktywny. Pokaż rozmówcy, że szczerze ci na nim zależy. Przykładowo, widząc, że koleżanka z ogromnym zapałem opowiada ci o tym, że właśnie rozpoczęła studia marzeń, nie zaczynaj rozmowy o tym, że ty studiowałeś w podobnym miejscu, na identycznym kierunku i było beznadziejnie. Sprawisz wtedy wrażenie narzekającego pesymisty nie potrafiącego cieszyć się czyimś szczęściem. Zamiast tego powiedz, iż widzisz, jak bardzo jest szczęśliwa i że ty z tego powodu również pękasz z dumy i liczysz, że na pewno świetnie sobie poradzi, że cieszysz się, iż zacznie się rozwijać właśnie w tym kierunku, w którym chciała. Różnica w obu komunikatach jest jasna.
Odgadując, dostrzegając i zwracając uwagę na stany emocjonalne twojego rozmówcy lepiej go zrozumiesz i dobrze wysłuchasz. Musisz pamiętać o tym, że uczucia są ważne nawet dla tych osób, które nie chcą o nich mówić. Jednak pokazując zwykłym powiedzeniem: „widzę, że jesteś smutny” dajesz komunikat, że naprawdę skupiasz się na drugim człowieku.
Podczas aktywnego słuchania, masz prawo prosić o wyjaśnienie tej części wypowiedzi, której nie zrozumiałeś. Wtedy również twój rozmówca widzi, że śledzisz przebieg rozmowy i jesteś skupiony właśnie na tym, co mówi, a nie na swoich myślach. Po dobrym wysłuchaniu i zrozumieniu szybko reaguj na to, co usłyszałeś. Bądź szczery, ujawniaj swoje uczucia bez obaw, że możesz kogoś skrzywdzić. Jeśli trzeba, udziel wsparcia swojemu rozmówcy.
Aktywnie słuchając nie zaprzeczaj uczuciom rozmówcy, nie każ mu się czuć inaczej i nie mów, że to niemożliwe, by czuł się właśnie tak, jak mówi. W ten sposób pokazujesz, że nie słuchasz, nie szanujesz i że nie zależy ci na osobie, z którą rozmawiasz. Owszem, może być ci trudno przyjąć coś do wiadomości, ale to i tak cię nie usprawiedliwia. Zamiast zaprzeczać emocjom drugiej osoby, powiedz, że przerosło cię to, o czym powiedział i że jesteś mocno zagubiony. Zatem oceniaj i mów tylko o swoich uczuciach.
Jeśli podczas słuchania wyjdzie na jaw to, że masz zupełnie inne zdanie na temat wychowania waszego dziecka niż twój partner, nie możesz udawać, że nie słyszysz tego, co on do ciebie mówi. Wysłuchaj, a następnie wyjaśnij, co nie podoba ci się w tym, co robi twój partner. Jeśli odpowie on atakiem, a ty akurat prawidłowo go wysłuchałeś, jesteś w stanie mocno obronić się przed obrazą, mówiąc np. „Rozumiem, że się złościsz, ale ja wysłuchałem i uszanowałem twoje poglądy na temat tego, jak powinno wychowywać się dzieci. Proszę, uszanuj i moje i razem ustalmy wspólny plan działania, wybierając z naszych sposobów te najlepsze, a odrzucając te gorsze”.
Praktykuj codziennie umiejętność prawidłowego słuchania, a zobaczysz, że na lepsze zmieniają się twoje relacje z otoczeniem. Dzięki temu, że aktywnie słuchasz, staniesz się człowiekiem szanowanym. Bez względu na stanowisko.
Monika Trentowska
(monika.trentowska@dlalejdis.pl)
Fot. pixabay.com