"Sprzedawca lodów" Katri Lipson

W błyskotliwej, uhonorowanej Nagrodą Literacką Unii Europejskiej powieści Sprzedawca lodów fińska autorka Katri Lipson kreśli intelektualny i polityczny obraz powojennych dekad poskładany z losów postaci połączonych – więzami krwi bądź uczuciem. Mieszkańców Europy łączy wspólna historia, która rezonuje w kolejnych pokoleniach i w pewien sposób miażdży. Nie da się od niej uciec.

Dwa lata po zakończeniu II wojny światowej reżyser tworzy film naśladujący życie. Opowieść o kobiecie, Żydówce i mężczyźnie, którzy uciekają z okupowanej Czechosłowacji. Zmuszeni są udawać małżeństwo. W miarę rozwoju akcji, postacie, w które wcielają się aktorzy, zaczynają żyć własnym życiem… Zacierają się granice między fikcją a rzeczywistością, a podróż bohaterów zamienia się w trwającą w nieskończoność ucieczkę, której echa odbijają się w losach kolejnych pokoleń.

Radzili mi: Obchodź się ostrożnie z rekwizytami. W żadnym wypadku nie możesz niczego zniszczyć. Nawet nie proponuj, żeby cokolwiek zmienić, choćbyś miała dostać pcheł. A jednak wszystko idzie nie tak. Na Morawach niby grzeją budynki w środku lata. A piosenka, którą grają w urodziny Tomáša w roku 1942, pochodzi dopiero z roku 1945. (…)

Sprzedawca lodów to opowieść o traumie, która przekazywana z pokolenia na pokolenie, opleciona siecią tajemnic, dotyka każdego, kto myśli i czuje. Nie pozwala rozpocząć wszystkiego od nowa. Syn Ester, Jan, uciekając z Czechosłowacji, zabiera ze sobą bagaż nieznanej przeszłości matki, by z kolei przekazać ją swojej urodzonej długo po wojnie w Szwecji córce. Dziewczyna mimowolnie przejmuje losy poprzednich pokoleń uciekinierów z miejsc i do miejsc, którzy nigdy nie są u siebie i zawsze pozostają Inni. Ta obcość i brak tożsamości dotyka zarówno Jana w Szwecji, w której staje się symbolem całej walczącej Pragi, jak również jego córkę Gunillę, poszukującą w 1980 roku w Ołomuńcu roku swoich korzeni.

Zmienne punkty narracyjne w Sprzedawcy lodów wymagają od czytelnika skupienia – tylko w taki sposób można odkryć kolejne warstwy nakładających się na siebie historii i spróbować rozszyfrować całość opowieści. Podobnie czynią bohaterowie, którzy zadając pytania o własną tożsamość i miejsce w świecie, nie otrzymują prostej odpowiedzi, ale też się jej nie spodziewają. Ważniejszy od niej staje się sam proces poszukiwań.

Czy jeśli człowiek wystarczająco wczuje się w swoją rolę, granice jego tożsamości mogą zachwiać się w posadach? Nie ma  i nie może być jednej odpowiedzi, na pytanie – o czym jest ta książka. Może to oryginalna saga rodzinna o trzech pokoleniach rozrzuconych w czasie i przestrzeni albo postmodernistyczna opowieść o poruszającej sile wyobraźni, która tworzy światy i ludzi, którzy nie dają się zamknąć w słowa i obrazy – ich strach i potrzeba wolności, wrażliwość i porywy serca niweczą każdą konwencjonalną formę. A może jest to rozpisany na głosy i miejsca traktat o tym, kim jesteśmy i jakie role odgrywamy, w czasach, w których niemożliwe się staje jednoznaczne zdefiniowanie tożsamości.

Książka Sprzedawca lodów jest częścią projektu wydawniczego Bliskie-dalekie sąsiedztwo, który ma przybliżać polskim czytelnikom – zarówno dzieciom, jak i dorosłym, literaturę krajów z basenu Morza Bałtyckiego: Estonii, Finlandii, Szwecji i Norwegii. Jest to jeden z dwóch nagrodzonych Nagrodą Literacką Unii Europejskiej tytułów w projekcie kierowany do dorosłych czytelników. Wydanie książek zostało dofinansowane ze środków Unii Europejskiej – w ramach programu „Kreatywna Europa”.

O AUTORCE
Katri Lipson urodziła się w 1965 roku. Z zawodu jest lekarką. Jej debiutancka powieść Kosmonauta (2008) została uhonorowana nagrodą literacką dziennika „Helsingin Sanomat” oraz nominowana do prestiżowej Finlandia-Prize. Jej druga powieść, Sprzedawca lodów, otrzymała Nagrodę Literacką Unii Europejskiej.

O TŁUMACZCE
Iwona Kiuru - Absolwentka filologii fińskiej i filologii polskiej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza. Przetłumaczyła dotąd około 20 książek dla dzieci i dorosłych, autorstwa m.in. Leeny Krohn, Riitty Jalonen, Eliny Hirvonen i Tima Parveli. W wolnych chwilach promuje literaturę fińską w Polsce, w pozostałych – literaturę polską w Finlandii. Jej przekłady były doceniane i wyróżniane w wielu konkursach. Mieszka w Finlandii.

Cena: 44 zł
ISBN: 978-83-962738-0-2
Oprawa: Miękka
Ebook: Tak
Liczba stron: 256
Kategoria wiekowa: dorośli
Przekład: Iwona Kiuru
Premiera: listopad 2021